De stormramp 1953

De Stormramp van 1953 – Nacht van water en wanhoop

In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 trof een verwoestende storm Nederland. Door storm en springtij braken dijken, dorpen overstroomden en duizenden mensen verloren hun huis en dierbaren.

In dit hoofdstuk vertel ik over de oorzaken, het weer en de verhalen van de slachtoffers en hulpverleners. De ramp laat zien hoe kwetsbaar we zijn tegenover het water, maar ook hoe groot onze veerkracht kan zijn.

De Watersnoodramp van 1953 – Een nacht die Nederland voorgoed veranderde

In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 voltrok zich een van de grootste natuurrampen uit de Nederlandse geschiedenis. Een combinatie van springtij en een zware noordwesterstorm zorgde ervoor dat de dijken in Zeeland, Zuid-Holland en West-Brabant het begaven. Het water steeg in enkele uren metershoog en overspoelde dorpen, boerderijen en wegen.

Oorzaken

De ramp werd veroorzaakt door een uitzonderlijk zware storm op de Noordzee, die het water richting de kust opstuwde. Omdat de dijken op veel plaatsen verouderd en onvoldoende onderhouden waren, konden ze de druk niet weerstaan. Ook was er in die tijd geen waarschuwingssysteem zoals we dat nu kennen – veel mensen werden in hun slaap verrast door het kolkende water.

Slachtoffers en Verhalen

De ramp eiste 1.836 mensenlevens in Nederland. Tienduizenden mensen verloren hun huis en bezittingen. Honderdduizenden dieren kwamen om, vooral vee dat verdronk in de overstroomde polders. Overlevenden vertellen nog altijd indringende verhalen van angst, verlies en moed – van mensen die op daken wachtten op redding of hun buren hielpen onder erbarmelijke omstandigheden.

Monumenten

Verspreid over Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant herinneren talloze monumenten en herdenkingsplaatsen aan de ramp. Het bekendste is het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk, gevestigd in de caissons die werden gebruikt om het laatste gat in de dijk te dichten. Elk jaar op 1 februari worden de slachtoffers herdacht.

De Deltawerken

Uit de ramp werd een les getrokken: zoiets mocht nooit meer gebeuren. De regering besloot tot de bouw van de Deltawerken, een van de grootste waterbouwkundige projecten ter wereld. Dankzij deze werken is Nederland vandaag de dag beter beschermd tegen de zee.

HOOFDSTUKKEN
Deze hoofdstukken moeten nog worden gemaakt, maar u kunt ze op termijn verwachten.

FILMS - YouTube

De video legt uit wat er precies gebeurde tijdens de ramp van 1953. Vanaf 29 januari trok een zware noordwesterstorm over de Noordzee en stuwde het water op. Door springtij en de stormvloed liepen grote delen van Zeeland en Zuid-West Nederland onder. 

Weerbericht 31 januari 1953

Dit is het weerbericht van zaterdag 31 januari 1953 dat op de radio werd

uitgezonden.

Om half 6 's avonds klinkt de waarschuwing: "de groepen Rotterdam, Willemstad en Bergen op Zoom (Zuid-West Nederland) worden gewaarschuwd voor gevaarlijk hoog water." (Daar blijft het bij - alleen kenners weten dat de waterstand voor grote overlast kan zorgen - ook worden er beperkt telegrammen gestuurd naar bijv. waterschappen.

De meeste mensen weten van niks.)

Technische uitleg van het weer

In dit fragment wordt verteld hoe de depressie in de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 (de watersnoodramp) zulke hoge waterstanden kon veroorzaken.

Peter de Kok presenteerde deze documentaire bij Zuidwest TV

Engelse versie over de rampnacht
On the night of January 31st, 1953, death came riding on the wind. Across the low-lying coasts of England, the Netherlands, and Belgium, families went to bed, unaware that nature was assembling the perfect storm. What they woke up to on February 1st was one of the deadliest natural disasters in modern European history: The North Sea Flood of 1953.

Wat was de watersnoodramp?

De watersnoodramp die op 1 februari 1953 plaatsvond is de grootste Nederlandse natuurramp die in de 20e eeuw plaatsvond. Niet alleen kwamen 1836 mensen om het leven en tienduizenden dieren, ook was het de aanleiding voor de bouw van de Deltawerken.

Oorzaak Ramp

De Watersnoodramp van 1953 is de grootste natuurramp die Nederland heeft getroffen vorige eeuw. Hoe kon deze ramp gebeuren en had het voorkomen kunnen worden? En kan een soortgelijke natuurramp ook in deze eeuw plaatsvinden?

Watersnoodjournaal 1

De Watersnood van februari 1953 is met 1836 doden de grootste

natuurramp van de afgelopen eeuw.  We waren ervan overtuigd dat we de zee hadden bedwongen, maar vergisten ons in de kracht van de natuur. Na de ramp bouwden we nieuwe, hogere dijken en de deltawerken moeten grote delen van ons land beschermen tegen hoog water. In een serie van vijf korte journaals volgen we de rampzalige gebeurtenissen uit 1953 van dag tot dag.

Watersnoodjournaal 2

De Watersnood van februari 1953 is met 1836 doden de grootste natuurramp van de afgelopen eeuw.  We waren ervan overtuigd dat we de zee hadden bedwongen, maar vergisten ons in de kracht van de natuur. Na de ramp bouwden we nieuwe, hogere dijken en de deltawerken moeten grote delen van ons land beschermen tegen hoog water.

Watersnoodjournaal 3

De Watersnood van februari 1953 is met 1836 doden de grootste natuurramp van de afgelopen eeuw.  We waren ervan overtuigd dat we de zee hadden bedwongen, maar vergisten ons in de kracht van de natuur. Na de ramp bouwden we nieuwe, hogere dijken en de deltawerken moeten grote delen van ons land beschermen tegen hoog water. In een serie van vijf korte journaals volgen we de rampzalige gebeurtenissen uit 1953 van dag tot dag.

Watersnoodjournaal 4

De Watersnood van februari 1953 is met 1836 doden de grootste natuurramp van de afgelopen eeuw.  We waren ervan overtuigd dat we de zee hadden bedwongen, maar vergisten ons in de kracht van de natuur. Na de ramp bouwden we nieuwe, hogere dijken en de deltawerken moeten grote delen van ons land beschermen tegen hoog water. In een serie van vijf korte journaals volgen we de rampzalige gebeurtenissen uit 1953 van dag tot dag.

Watersnoodjournaal 5

De Watersnood van februari 1953 is met 1836 doden de grootste natuurramp van de afgelopen eeuw.  We waren ervan overtuigd dat we de zee hadden bedwongen, maar vergisten ons in de kracht van de natuur. Na de ramp bouwden we nieuwe, hogere dijken en de deltawerken moeten grote delen van ons land beschermen tegen hoog water. In een serie van vijf korte journaals volgen we de rampzalige gebeurtenissen uit 1953 van dag tot dag.

Samenvatting Ramp 1953

Johan van Veen, directeur Deltaplan, voorzag de Watersnoodramp van 1953

In 1717 trof de Kerstvloed de provincies Groningen en Friesland en de kustgebieden van Duitsland en Denemarken. Dijken braken, het achterliggende land kwam onder water te staan en er vielen alleen al in Groningen bijna 2300 slachtoffers. Een soortgelijke stormvloedramp voltrok zich in 1953 in Zeeland. Evenals destijds in Groningen waren de Zeeuwse dijken verwaarloosd en evenals Thomas van Seeratt in 1717 werd de Groninger Johan van Veen niet serieus genomen toen hij daarvoor waarschuwde.

De man die voor de ramp al waarschuwde

Ingenieur Johan van Veen waarschuwt jaren vóór de Watersnoodramp al dat verandering aan de dijken noodzakelijk is. Tevergeefs, want in de nacht van zaterdag 31 januari op zondag 1 februari van 1953 gaat het mis.

Had de ramp voorkomen kunnen worden als er naar hem geluisterd werd?

Terugblik in kleur

Zestig jaar na de Watersnoodramp blikken we terug met bijzondere kleurenbeelden van toen. In deze speciale aflevering van Trugkieke zien we het ondergelopen Schouwen-Duiveland en het rampgebied rond Kruiningen — gefilmd in de dagen na de ramp, nu voor het eerst volledig in kleur.

Watersnoodramp

1 februari 1953. In de nacht van zaterdag 31 januari op zondag 1 februari 1953. De watersnoodramp werd veroorzaakt door een zware stormvloed in combinatie met het hoogtij, waarbij het zwaar noordwestelijke stormwater tot extreme hoogte werd opgedreven en de dijken doorbraken. De ramp kostte 1.836 levens. Afgezien van dit enorme verlies aan mensenlevens veroorzaakten de overstromingen in Zuidwest-Nederland grote schade aan vee, huizen, gebouwen en infrastructuur.

De zee kwam binnen.

Wanneer Het Water Komt - Watersnoodramp Documentaire

Een documentaire van Stijn Meeuwisse

Extra journaal kort na de ramp.

Andere tijden - Ramp 1953

Deze aflevering van het programma Andere Tijden vertelt over de ervaringen van mensen tijdens de grote Watersnoodramp van 1953. Getuigen vertellen hoe het was om de ramp mee te maken: wegdrijvende daken, ondergelopen huizen en het verlies van familieleden. De video laat zien hoe kinderen van toen terugkijken op deze ingrijpende gebeurtenis. 

Beelden van de ramp

De Watersnoodramp vond plaats in de nacht van 31 januari op 1 februari 1953. Het zuidwesten van Nederland was destijds niet opgewassen tegen een springtij en stormvloed. Bekijk beelden van de ramp en hoe deze het Deltaplan extra noodzaak gaf.

TERUGKIEKE op de ramp

Tijdens de rampnacht van 31 januari op 1 februari 1953 breken op tientallen plaatsen de dijken door in Zeeland. Reddingwerkers helpen mensen die alleen nog de kleren die ze aanhebben bezitten.  Uitzenddatum 28-01-2000 Deze video kwam tot stand in samenwerking met de provincie Zeeland

Oude beelden
Mooie oude beelden van de ramp.

De ramp aan hulpgoederen

Springtij in combinatie met een storm zorgen op 31 januari 1953 voor de Watersnoodramp. De hele wereld stuurt hulp, zoveel dat wij het maar nauwelijks aan kunnen. Bekijk het in de YouTube versie van deze Andere Tijden klassieker uit 2003.

Herdenking ramp

De video markeert de herdenking 25 jaar na de grote watersnoodramp van 1953. Hij toont beelden van de toenmalige ramp — dijkdoorbraken, overstromingen, evacuaties — maar focust vooral op hoe Nederland, en in het bijzonder de zwaar getroffen gebieden zoals Zeeland, zich hebben hersteld en welke lessen eruit zijn getrokken.

Verhalen van Nieuwerkerk, Ouwerkerk en voormalig Capelle

Bron:OpenStreetMap - 

Nieuwerkerk - 288 slachtoffers - vele huizen

Ouwerkerk  91 slachtoffers - vele huizen

Capelle- 179 slachtoffers - vele huizen - Het dorp is nooit herbouwd

Capelle (verdwenen dorp) - Ouwerkerk
Ria was nog maar zes jaar oud tijdens de watersnoodramp in 1953. Een angstige nacht op het dak van het huis staat in haar geheugen gegrift, net als het instorten van de boerderij van opa en oma tegenover hen.

Nieuwerkerk
Mina maakte als twaalfjarig meisje de watersnoodramp mee in Nieuwerkerk. Ze vertelt haar verhaal uitgebreid in het Jeugd Watersnoodmuseum dat op 12 juni 2019 is geopend als nieuwe route in het Watersnoodmuseum.

Nieuwerkerk
In 2002 maakte Koert Davidse een documentaire over de ramp van 1953. In de film vertellen ooggetuigen hun verhaal. Een indrukwekkende film.

Bezoek Watersnoodmuseum Ouwerkerk

Roos van de Goeie Ouwe Koeien gaat langs bij het Watersnoodmuseum in Zeeland. Hoe knappen de mensen het getroffen gebied na de Watersnoodramp van 1953 weer op? Schouder aan schouder wordt er gewerkt aan het dichten van de dijken en de bouw van één van de meest revolutionaire waterbouwkundige projecten ter wereld, de Deltawerken.

Nieuwerkerk Dick Sies

Zeventig jaar geleden werd het zuid-Westen van Nederland getroffen door een superstorm. Dijken braken door en hele dorpen werden weggevaagd door het water. Dick Sies vertelt hoe hij de ramp overleefde en hoe hulp voor zijn familie te laat kwam.

Verhalen van Oude-Tonge, Nieuwe-Tonge en Battenoord

Bron:OpenStreetMap - 

Oude-Tonge - 305 slachtoffers - honderden huizen van de 4300 inwoners verloor bijna ieder gezin iemand

Nieuwe-Tonge en Battenoord  90 slachtoffers - vele huizen

Jos de Boet verloor 40 familieleden

Jos de Boet zat ten tijde van de Watersnoodramp van 1953 in militaire dienst en was gelegerd in Velzen. Hij vertelt hoe hij vanwege het slechte weer eerder met, wat later bleek, de laatste veerpont vertrok uit Oude Tonge. Uit een gezin van twaalf heeft hij de Watersnoodramp als enige overleefd.

Hij verloor in totaal 40 familieleden. Ze liggen begraven op de dijk in Oude-Tonge.

Oude-Tonge
Op 1 februari is het 65 jaar geleden dat Zuidwest-Nederland werd getroffen door een watersnoodramp van enorme omvang. Ruim 1800 mensen kwamen om het leven. In deze serie kijken we terug op deze ramp die in het geheugen van veel regiogenoten gegrift staat.

Goeree-Overflakkee
Fietsen langs de sporen van de watersnoodramp. Het eiland Goeree Overflakkee heeft drie fietsroutes die langs geschenkwoningen lopen. Na de Watersnoodramp in 1953 schonken meerdere landen houten huizen. Nog altijd staan in meerdere plaatsen de woningen uit Noorwegen, Zweden, Finland en Oostenrijk. Tijdens een winterse fietstocht kom ik langs de tentoonstelling Ooggetuigen van de Watersnoodramp, en spreek ik met Piet Vreeswijk, die de ramp meemaakte.

Verhaal Jaap van Nieuwenhuijzen

De Watersnoodramp van 1953 was verschrikkelijk voor Goeree-Overflakkee, en andere eilanden, in Nederland. Ambassadeur Jaap van Nieuwenhuijzen geeft een tour in het dorp Oude-Tonge, waar meer dan 300 mensen overleden. We bezoeken de katholieke kerk, de Zweedse Huizen (een geschenk van de Scandinavische landen) en de begraafplaats.

Bram Volaart Battenoord

Het huis van de 3-jarige Bram Volaart in Battenoord in Goeree-Overflakkee werd volledig verwoest tijdens de Watersnoodramp. In "Ik ben van 1953" vertelt hij zijn verhaal

Ina Mackloet Oude-Tonge
Zeventig jaar geleden vond er een grote Watersnoodramp in het zuidwesten van Nederland plaats. Om deze Ramp te herdenken hebben de EO en Omroep Zeeland samen een tv-special ontwikkeld: De nacht van ’53.

Kleurenfilm dijkherstel

Herstel van de dijken op Goeree-Overflakkee. Unieke kleurenfilm uit 1953 van Provinciale Waterstaat. Het herstelprogramma begon een half jaar na de stormvloed van 1 februari 1953.

Stellendam
65 jaar geleden maakte Jo Tanis de Watersnoodramp mee in Stellendam op het Zuid-Hollandse eiland Goeree-Overflakkee. Ze deelt haar indrukwekkende verhaal.

Oude-Tonge

Piet van den Ouden redde tijdens de Watersnoodramp van 1953 vele tientallen mensen in Oude-Tonge en kreeg daarvoor de eremedaille van het Carnegie Heldenfonds. Korte stukjes uit zijn verhaal zijn gebruikt bij de toespraak van de burgemeester op 1 februari 2022. Een langere versie van het interview dat met hem is gehouden is hier te vinden

Verhalen van Goeree-Overflakkee

Bron:OpenStreetMap -  Goeree-Overflakkee

De ramp op Flakkeeese begraafplaatsen

Een tocht langs Flakkeese begraafplaatsen over de stormramp van 1953 met uitgebreide verhalen.

Portret van de ramp

De video gaat over het eiland Goeree‑Overflakkee en toont hoe bewoners en erfgoedlocaties het verleden loslaten en tegelijkertijd vasthouden. Het legt de nadruk op fysieke plekken — oude gebouwen, monumenten, landschappen — die het verhaal van het eiland vertellen en hoe die veranderen in de loop der tijd. 

Bouw van een nieuwe dijk

De video laat de bouw zien van een nieuwe dijk op het eiland Goeree-Overflakkee in 1953, kort na de watersnoodramp. Je ziet beelden hoe in korte tijd een zand- en asfaltdijk werd aangelegd, mét manschappen en machines. De tekst “Daar werd wat groots verricht! In zeer korte tijd!” benadrukt de urgentie en het gemeenschapswerk dat nodig was om de veiligheid te herstellen.

Verhalen van Goeree-Overflakkee en Zeeland

Diverse rampverhalen
Ina Mackloet Oude-Tonge
Rinus Sinke Kruiningen
Mijnie Dalebout 't Schutje
Bert Sies Zierikzee

Willy Pilaar Zierikzee

Zierikzee

Willy Pilaar

Pien de Looff Kortgene

Pien de Looff woont nu in Groningen, maar komt speciaal naar onze bus met een paardenmes gemaakt door haar vader. In het heft hij het verhaal van haar redding uitgesneden.

Dhr. de Looff, Ko Welleman en Bart van Doorn

Getuigenissen

Marry Kloet - de Vlieger is vier jaar als het gezin wordt overvallen door het water. Ze overleeft de ramp dankzij kordaat ingrijpen van haar vader.

Rinus de Haan is op het moment van de ramp 17 jaar. Hij vlucht met zijn ouders en broer naar zolder als het water komt. Het huis stort in en er volgt een dramatische overlevingsstrijd. Rinus praat voor het eerst over de gebeurtenissen van toen.

Maddy de Looff-Kuiper (12) brengt twee angstige nachten door op de zolder van het ouderlijk huis in Stavenisse. Ook de twee poesjes voegen zich bij het gezin. Maar tot haar grote verdriet moet Maddy ze achterlaten als ze worden gered.

Bron:OpenStreetMap -  Sprang-Capelle - 0 slachtoffers - wel grote overstromingsschade - evacuaties en verloren vee en bezittingen

Sprang-Capelle
Sprang-Capelle, documentaire over de watersnoodramp 1953 en de situatie in de huidige tijd.

Verhalen van Papendrecht

Geschiedenis rampen Alblasserwaard

De Alblasserwaard 13 rampen en andere gedenkwaardige gebeurtenissen in de Alblasserwaard - o.a. met de grote dijkdoorbraak in Papendrecht.

Papendrecht

Watersnood in Papendrecht 1953, één van de grootste dijkgaten.

Diverse verhalen

Verhalen van:

Cor Visser 's Gravendeel (Hoeksche Waard)

Leen Naaktgeboren Nieuwendijk (Hoeksche Waard)

Els Dekker Nieuwe-Tonge (Goeree-Overflakkee)

Ze vertellen hun verhaal aan Anne Akeerhoek (9) uit Dirksland.

 en wordt afgewisseld met originele beelden van Goeree-Overflakkee.

Sint Philipsland

Jan Kempeneers (Sint Philipsland)

's Gravendeel
70 jaar geleden was de Watersnoodramp. Het is de grootste natuurramp in de geschiedenis van Nederland. De overgroot-oma van Emma maakte de ramp mee en vertelt erover.

Stavenisse
Koos Hage woonde ten tijde van de Watersnoodramp in Stavenisse en verloor zijn moeder en zusje. Hij was toen bijna 6 jaar oud.

Omgeving Moordrecht aan de Hollandse IJssel
1953: hevige storm, hoogwater en in delen van Nederland zijn dijken al bezweken. Ook langs de Hollandsche IJssel gaat het mis. De Groenendijk bij Nieuwerkerk aan den IJssel bezwijkt, maar wordt gelukkig snel gedicht: een dubbeltje op z’n kant. Meer weten over hoe dit ging? Kijk naar de nieuwe aflevering van Tijd met Toon waarin dijkgraaf Toon van der Klugt en archivist Olaf van Twist het verhaal van de Watersnoodramp vertellen.

Dijkherstel - Zeeland
Het droogmaken van de polder op Schouwen-Duiveland en het maken van de Ringdijk bij Schelphoek na de watersnoodramp (1953) Deze video kwam tot stand in samenwerking met de provincie Zeeland

HOOFDSTUKKEN VAN HET HOOFDMENU